53ο Φεστιβάλ Ολύμπου- Η «Ορέστεια» το Αισχύλου σε σκηνοθεσία του Πιεριέα Θεόδωρου Τερζόπουλου, (και υπό βροχή), χειροκροτήθηκε και θα ξανα-συζητηθει.100 ΦΩΤΟ

Με την πολυσυζητημένη θεατρική παράσταση την τριλογία «Ορέστεια» του Αισχύλου, ολοκληρώθηκε ο κύκλος των εκδηλώσεων του προγράμματος του 53ου Φεστιβάλ Ολύμπου για το φετινό Αύγουστο.
Μια εμβληματική παράσταση διανοητικού και φιλοσοφικού βάθους, αλλά και ένα ανεπανάληπτο καλλιτεχνικό γεγονός, στην πρώτη συνεργασία του διεθνώς καταξιωμένου Έλληνα σκηνοθέτη και δάσκαλου με την πρώτη σκηνή της χώρας.

 Η βροχή δυο φορές στη διάρκεια της παράστασης, έμοιαζε -απλά- σαν μέρος του σκηνικού, χωρίς κανείς να σηκωθεί από τη θέση του, απορροφημένος από το δρώμενο, ενώ το τελευταίο μέρος επιφύλαξε εκπλήξεις με πολιτικά και αντιπολεμικά μηνύματα. 

Όρθιοι 4000 θεατές χειροκρότησαν ένθερμα την παράσταση που θα απασχολήσει για αρκετές δεκαετίες τα θεατρικά δρώμενα και τους μελετητές της αρχαίας τραγωδίας. 

Ο Πιεριέας σκηνοθέτης δεν κατέστη δυνατόν να παρευρεθεί απέστειλε όμως μήνυμα το οποίο διαβάστηκε πριν την έναρξη της παράστασης. 

Έχουν γραφτεί ήδη πολλά και σίγουρα θα γραφτούν περισσότερα, για τις "ιδιαιτερότητες" της ΟΡΕΣΤΕΙΑΣ με τα μάτια και τη σκηνοθετική υπογραφή του Θ. Τερζόπουλου.

"Από τις αυστηρές γεωμετρίες έως τους σχηματισμούς εμπνευσμένους από το θέατρο Καμπούκι, από το φωνητικό κεφάλαιο έως τις, ρυθμικά μετρημένες, ανάσες, από τον εσωτερικό ίλιγγο στο δονούμενο, ζωϊκό, έξαλλο – εν χορώ – σώμα, γίναμε μάρτυρες ενός αδιάσπαστου, φλεγόμενου Χορού η αρμονία του οποίου, σε καθεμιά, από τις διαφορετικών απαιτήσεων, τραγωδίες, πλησίασε τα όρια της πνευματικής εμπειρίας".

Για την «Ορέστεια»

Το 458 π.Χ., σε μια εποχή βίαιων κοινωνικών και πολιτικών ανατροπών, o τραγωδός Αισχύλος παρουσιάζει στη γιορτή των Διονυσίων την «Ορέστεια» (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες), τη μοναδική σωζόμενη τριλογία αρχαίου δράματος και το τελευταίο σωζόμενο έργο του, που συνέταξε δύο μόλις χρόνια πριν από τον θάνατό του, αντανακλώντας πολλές από τις ραγδαίες μεταβολές της εποχής του.

Κεντρικός άξονας της τριλογίας είναι το τραγικό βραχυκύκλωμα του Ορέστη που διαχέεται σε όλα τα πρόσωπα του δράματος και στον χορό μέσα από διαδοχικά στάδια: από την αποσταθεροποίηση στο αδιέξοδο, στην τρέλα. Την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύεται η Αθηνά στο τρίτο μέρος της τριλογίας, για να θεσμοθετήσει τη δημοκρατία με τη βία, μέσω μιας αμφιλεγόμενης σύναψης ειρήνης.

Στα δύο πρώτα μέρη της διαχρονικής τριλογίας, στον Αγαμέμνονα και τις Χοηφόρους, οι δολοφονίες που βάζουν τέλος στις τυραννικές εξουσίες του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας αποτελούν την κορύφωση μιας νέας περιόδου κρίσης και αποσταθεροποίησης που αντανακλάται στις Ευμενίδες. Οι Ερινύες, οι χθόνιες θεότητες, εκπροσωπώντας τα ένστικτα και τις παρορμήσεις διαφυλάσσουν τη μνήμη. Γνωρίζοντας ότι κάθε διαμάχη με τους θεούς είναι προδιαγεγραμμένη ήττα, εξεγείρονται και απειλούν την ευταξία της πόλης. Ο Ορέστης πρέπει να πληρώσει για να τιμωρηθεί όχι μόνο το έγκλημα, αλλά και η επανάληψή του, και να διατηρηθεί ζωντανή η μνήμη της σύγκρουσης.

Η Αθηνά προσπαθεί με κάθε τίμημα να συνάψει «σύμφωνο ειρήνης» ανάμεσα στους θεούς και τις Ερινύες, προσφέροντας ανταλλάγματα και προνόμια. Για να πετύχει τη συνθηκολόγηση, μεταφέρει τη βία στο πεδίο της γλώσσας. Ο λόγος της εισάγει τη δόλια πειθώ, το ψέμα και την παραπλάνηση στην πολιτική σφαίρα. Οι Ερινύες υποκύπτουν με τη θέλησή τους. Φορώντας τα χαρακτηριστικά πορφυρά ενδύματα των μετοίκων, ανακηρύσσονται σε Ευμενίδες και απομακρύνονται από τον πυρήνα της πόλης. Οδηγούνται στην αφάνεια, στη λήθη, στα έγκατα της γης. Το δημοκρατικό πολίτευμα έχει εγκαθιδρυθεί. Όχι όμως ανώδυνα. Ό,τι είναι ασύμβατο με το νέο καθεστώς –το μέρος του ζωντανού σώματος που συνδέεται με τη μνήμη, τα ένστικτα, τη ζωική ορμή– έχει εξοριστεί. Η νέα τάξη πραγμάτων επιβάλλεται από τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς με τρόπο τέτοιο, ώστε αυτές οι ζωτικές δυνάμεις μοιάζει σαν να μην υπήρξαν ποτέ.

Οι Ερινύες συμβιβάζονται και αποδέχονται την κοινωνική θέση των μετοίκων, ωστόσο η εσωτερική δομή τους δεν αλλοιώνεται. Όπως τα φυσικά φαινόμενα που δεν εξαφανίζονται από τη γη, αλλά ακολουθούν μια σπειροειδή πορεία μετουσίωσης, κλιμάκωσης και αποκλιμάκωσης, έτσι μπορούμε να φανταζόμαστε και τις χθόνιες θεότητες να οπισθοχωρούν και να αποσύρονται, για να αναδυθούν εκ νέου, παίρνοντας συνεχώς νέες, απροσδόκητες μορφές.

Σκηνοθετικό σημείωμα Θεόδωρου Τερζόπουλου

Γιατί η «Ορέστεια» συνεχίζει να ασκεί τρομακτική έλξη; Μια πιθανή απάντηση θα μπορούσε να είναι επειδή στον άνθρωπο υπάρχει η ανάγκη για μια βαθύτερη σχέση με τον Μύθο. Ο μύθος της «Ορέστειας» είναι επικίνδυνος, ανήκει στον κόσμο του ανοίκειου και του παράξενου, προκαλεί τον τρόμο, επειδή αποκαλύπτει το ατίθασο, το βίαιο και τους νόμους του βάθους που δεν μπορούν να δαμαστούν. Η Κλυταιμνήστρα μας καλεί να σπάσουμε μαζί τον καθρέφτη, για να γεννηθεί από τα θραύσματά του μια νέα εφιαλτική εικόνα, που ωστόσο θα διατηρεί τις σκοτεινές ρίζες του μύθου.

Πρόθεσή μας είναι η μελέτη του βάθους του μύθου της «Ορέστειας» και η αναζήτηση του απρόβλεπτου, του ασυνήθιστου, του παράδοξου. Τα πρόσωπα προσφέρουν τα σώματά τους στο θυσιαστήριο του ανοίκειου, θέτουν διαρκή ερωτήματα και διλήμματα. Η αισθητική της παράστασης προκύπτει από τη δυναμική σχέση του Σώματος με τον Μύθο, τον Χρόνο και τη Μνήμη. Θέτουμε ξανά το θεμελιώδες οντολογικό ερώτημα «περί τίνος πρόκειται», ένα ερώτημα που δεν επιδέχεται οριστικές απαντήσεις, αλλά διαρκώς μας ενεργοποιεί προς την κατεύθυνση της ολοένα βαθύτερης έρευνας της ρίζας του ήχου, της λέξης, των πολλαπλών διαστάσεων του ανθρώπινου αινίγματος και της ανακατασκευής ενός νέου Μύθου.


[Για την ιστορία το έργο παρουσιάστηκε την Τετάρτη 28 Αυγούστου 2024, στο αρχαίο θέατρο Δίου, από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του διεθνώς καταξιωμένου δημιουργού, Θεόδωρου Τερζόπουλου.]

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου

Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Θεόδωρος Τερζόπουλος

Συνεργάτης σκηνοθέτης: Σάββας Στρούμπος

Σκηνικά – Κοστούμια – Φωτισμοί: Θεόδωρος Τερζόπουλος

Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Παναγιώτης Βελιανίτης

Σύμβουλος δραματολόγος: Μαρία Σικιτάνο

Δραματολόγος παράστασης: Ειρήνη Μουντράκη

Βοηθός σκηνοθέτη: Θεοδώρα Πατητή

Συνεργάτης σκηνογράφου: Σωκράτης Παπαδόπουλος

Συνεργάτιδα ενδυματολόγου: Παναγιώτα Κοκκορού

Συνεργάτης φωτιστή: Κωνσταντίνος Μπεθάνης

Καλλιτεχνική συνεργάτιδα: Μαρία Βογιατζή

Παίζουν:

Έβελυν Ασουάντ (Κασσάνδρα)

ΤάσοςΔήμας(Φύλακας/Προπομπός)

Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Πυλάδης),

Έλλη Ιγγλίζ (Τροφός),

Κώστας Κοντογεωργόπουλος (Ορέστης),

Δαυίδ Μαλτέζε (Αίγισθος),

Άννα Μαρκά Μπονισέλ (Προφήτις),

Νίκος Ντάσης (Απόλλων),

Ντίνος Παπαγεωργίου (Κήρυκας),

Αγλαΐα Παππά (Αθηνά),

Σάββας Στρούμπος (Αγαμέμνων),

Αλέξανδρος Τούντας (Οικέτης),

Νιόβη Χαραλάμπους (Ηλέκτρα),

Σοφία Χιλλ (Κλυταιμνήστρα/Το Είδωλον της Κλυταιμνήστρας)

Χορός:

Μπάμπης Αλεφάντης,

Ναταλία Γεωργοσοπούλου,

Κατερίνα Δημάτη,

Κωνσταντίνος Ζωγράφος,

Πύρρος Θεοφανόπουλος,

Έλλη Ιγγλίζ,

Βασιλίνα Κατερίνη,

Θάνος Μαγκλάρας,

Ελπινίκη Μαραπίδη,

Άννα Μαρκά Μπονισέλ,

Λυγερή Μητροπούλου,

Ρόζυ Μονάκη,

Ασπασία Μπατατόλη,

Νίκος Ντάσης,

Βαγγέλης Παπαγιαννόπουλος,

Σταύρος Παπαδόπουλος,

Μυρτώ Ροζάκη,

Γιάννης Σανιδάς,

Αλέξανδρος Τούντας,

Κατερίνα Χιλλ,

Μιχάλης Ψαλίδας,

Giulio Germano Cervi

Βίντεο: Νίκος Πάστρας

Φωτογραφίες: Johanna Weber