Στο παλιό Λιτόχωρο, τα γίτσια: το έθιμο της Σταυροπροσκυνήσεως...

Στο παλιό Λιτόχωρο ο νους των παιδιών, μετά τα κάλαντα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, ήταν στο Μ’σουσαράκουστου (Μεσοσαράκοστο), την Κυριακή της Σταυροπροσκηνύσεως.
Το Σάββατο ξεχύνονταν τα αγόρια και μάζευαν γίτσια, τα υποκίτρινα λουλούδια που φύτρωναν ακόμη και μέσα στα παγωμένα χιόνια.
[Γίτσια:
Επιστημονική ονομασία: Primula vulgaris.
Στα αρχαιολελληνικά λέγεται Ηρανθές από τις ελληνικές λέξεις έαρ (γεν. ήρος) και άνθος.
Στα Αγγλικά ονομάζεται primrose από τις λατινικές λέξεις prima (πρώτη) και rosa (ρόδο).
Πληροφορίες από Lefteris-Telis Kipopoulos]
Το πρωί της Κυριακής τα έβαζαν σ’ έναν δίσκο με το σταυρό απ’ το εικονοστάσι στο κέντρο και με το δίσκο στα χέρια επισκέπτονταν τα σπίτια να πουν το «Σταυρό τον τίμινο» και να δεχτούν τα καλούδια που τους πρόσφεραν.
«Του Σταυρό τουν τίμινου
Προσκυνούμι Ιησού χριστέ
Και την Άγια Ανάσταση.
Χαίριτι χαίριτι
καθαρών των Αποστόλων
χίλια χείλη λέγουντας
χίλια χείλη ψάλουντας
ψάλουντας τους Δώδεκα
και τους κατοικούμενους
αμήν διαφουρά, καλή χρουνιά».
Οι στίχοι είναι παλιοί, όπως τους έμαθαν οι μεγαλύτεροι από τους παππούδες και τις γιαγιάδες κι από τις πολλές μεταφορές από γενιά σε γενιά έφτασαν σε μας με πολλές παραφθορές, σε σημείο που δε βγαίνει πάντα το νόημα τους.
Ο ΠΟΛ και οι χορευτές μας, πιστοί στην αναβίωση του εθίμου θα είναι στις εκκλησιές του Λιτοχώρου, με τα γίτσια, να ψάλουν "Τον Σταυρό τον τίμινο".
Το έθιμο κατέγραψε ο αείμνηστος δάσκαλος Θανάσης Αδαμόπουλος στο βιβλίο του «Λιτοχωρίτικες ιστορίες».
Ευχαριστούμε πολύ τον Π.Ο.Λ. για το κείμενο και την καλή δουλειά που κάνει για την Τοπική Παράδοση και Ιστορία της γενέτειρας.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ
στους Λιτοχωρίτες και Λιτοχωρίτισσες όπου Γης. Καλή αντάμωση το καλοκαίρι στο Λιτόχωρο!

Για το Δ.Σ.
Ο Πρόεδρος, Θεόδωρος Κάκκαλος
Η Γεν. Γραμματέας, Ελένη Καναβούρα