«Καλούμαι να μιλήσω ως πολιτικός και όχι ως προφήτης, άρα θα μιλήσω για το τι πρέπει να γίνει από αυτά που μπορούν να γίνουν τα επόμενα 70 χρόνια και κυρίως ποια είναι η προτεραιότητα. Και όπως θα δείτε, αυτή η προτεραιότητα ενώνει τα δύο θέματα της διάσκεψής μας. Άλλωστε είναι γνωστό πως είναι δύσκολο να κάνεις προβλέψεις, ειδικά για το μέλλον!
Το Συμβούλιο της Ευρώπης γεννήθηκε πριν από 70 χρόνια μετά τη φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με στόχο την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το κεντρικό νομικό κείμενο του Συμβουλίου της Ευρώπης, είναι η βάση του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού. Στη συνέχεια ήλθε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για να διασφαλίσει τη συμμόρφωση των κρατών μελών με τη δεσμευτική ισχύ των αποφάσεών του. Με τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, το Συμβούλιο της Ευρώπης, στηρίζει τα κοινωνικά δικαιώματα. Με την Επιτροπή Βενετίας ενισχύει την οικοδόμηση του κράτους δικαίου.
Όλες αυτές οι κατακτήσεις που περιέγραψα δεν θα μπορούσαν εύκολα να προβλεφθούν πριν από 70 χρόνια, γιατί είναι κυριολεκτικά πρωτοφανείς, τώρα όμως αυτό το κεφάλαιο μας επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για τα επόμενα 70 χρόνια.
Ο βασικός στόχος στο άμεσο μέλλον είναι η αντιμετώπιση της ζωτικής πρόκλησης της κλιματικής αλλαγής. Χωρίς αυτή την αντιμετώπιση δεν έχει νόημα κανένα πρόγραμμα για ευημερία κι οικονομική πρόοδο, για καινοτομία στην παιδεία ή για νέες αρμοδιότητες στην αυτοδιοίκηση. Εάν δεν προστατεύσουμε άμεσα και με διάρκεια το φυσικό μας περιβάλλον, εάν δηλαδή δεν εφαρμόσουμε τη Συμφωνία των Παρισίων και την ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών για το 2030, τότε θα στερηθούμε το πλαίσιο, μέσα στο οποίο συνηθίσαμε να πλάθουμε το μύθο της ζωής μας, θεωρώντας το δεδομένο, απρόσβλητο και ατελείωτο. Μπορούμε να το κάνουμε; Το κάναμε πάντως στο παρελθόν:
Τον Οκτώβριο του 1971 ένα εξαιρετικά δυσοίωνο μήνυμα στάλθηκε προς την ανθρωπότητα: “Μετά το έτος 2000 η ζωή θα είναι σχεδόν αδύνατη. Την αύξηση του πληθυσμού της Γης προ του έτους 2000, θα ακολουθήσει δραματικά κατακόρυφη πτώση, λόγω ανεπάρκειας τροφίμων και λόγω προσβολής του ανθρώπινου οργανισμού από τη μόλυνση του περιβάλλοντος.” Στο μήνυμα αυτό κατέληξαν 17 κορυφαίοι επιστήμονες του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) υπό τον δρα Dennis Meadows κι η έκθεσή τους δημοσιεύθηκε υπό τον τίτλο “Τα όρια της αναπτύξεως”.
Την έκθεση εκείνη διάβασε κι ανησύχησε φοβερά ο Ολλανδός επίτροπος της, τότε, ΕΟΚ, Σίκο Μάνσχολτ, που σήμερα είναι γενικότερα γνωστός ως ο πατέρας της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Στις 9 Φεβρουαρίου του 1972, επηρεασμένος από την έκθεση του ΜΙΤ, έστειλε επιστολή προς τον πρόεδρο της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΟΚ, Φράνκο-Μαρία Μαλφάτι, στην οποία προτείνει τρόπους παρεμβάσεως της Ευρώπης, ώστε να αποφευχθεί η προβλεπόμενη καταστροφή.
Ξέρουμε σήμερα πως η Ευρώπη, χάρις και στον Μάνσχολντ, αντιμετώπισε και πρόλαβε τις προβλέψεις του μεγαλύτερου, τότε, ηλεκτρονικού υπολογιστή του κόσμου. Ξέρουμε πως απετράπη και η επισιτιστική κρίση και ο δημογραφικός μαρασμός. Έχει συνεπώς η Ευρώπη αποδεδειγμένα αντιμετωπίσει, με πολιτικές αποφάσεις, σοβαρές κρίσεις, προλαβαίνοντας τα χειρότερα.
Είναι όμως το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής ισοπαλές με εκείνο της επισιτιστικής κρίσης του 1971; Είναι προφανώς μεγαλύτερο. Αλλά έχουμε τη γνώση, τους στόχους έτοιμους και ψηφισμένους, αρκεί να επιστρατευτεί η δημοκρατική πολιτική βούληση. Η Ελλάδα παραδείγματος χάριν, ήδη υποστηρίζει σθεναρά το στρατηγικό μακροπρόθεσμο όραμα για μια οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν θα επιβαρύνει το κλίμα ως το 2050. Έχουμε ήδη εκπληρώσει τους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2020. Σκοπεύουμε ως το 2030 να παράγουμε το 35% της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, κλείνουμε όλες τις λιγνιτικές μονάδες παραγωγής ενέργειας μέχρι το 2028 κι από το 2021 καταργούμε τα πλαστικά μιας χρήσης.
Κατάγομαι από μια περιοχή της ΒΔ Ελλάδος, την Ήπειρο.
Το χωριό μου είναι η Δωδώνη, όπου βρισκόταν το αρχαιότερο ελληνικό μαντείο, αφιερωμένο στο Δία, τον βασιλιά των Θεών. Από τον 8ο αιώνα π.Χ. τουλάχιστον, μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ. απαντούσε σε ερωτήματα απλών ανθρώπων αλλά και ηγετών, που θα μπορούσαν όμως να είναι και σημερινά ερωτήματα!
Το παιδί μου θα έχει υγεία;
Ο οφειλέτης μου θα με εξοφλήσει;
Ο βαρύς χειμώνας θα περάσει;
Να παντρευτώ τη Φαινομένη;
Μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. οι άνθρωποι περίμεναν από το Θεό τους να τους ελευθερώσει από τις αγωνίες τους. Εκείνη την εποχή όμως γίνεται μια σημαντική στροφή κι η θρησκευτική Δωδώνη γίνεται και πολιτική. Η ελληνική φυλή των Μολοσσών κι ο Βασιλιάς της, Πύρρος, εξάδελφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μετατρέπει τη Δωδώνη και σε πολιτικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Με Βουλευτήριο, όπου ψηφίζονταν νόμοι, με Πρυτανείο, όπου οι άρχοντες κυβερνούσαν, και με το περίφημο Θέατρο, όπου ανέπτυξαν τον πολιτισμό τους!
Να γιατί διάλεξα για θέμα τα επόμενα 70 χρόνια. Όχι γιατί το χωριό μου είχε μαντείο, αλλά γιατί είχε και Βουλευτήριο, όπου με ευθύνη όριζαν τη ζωή τους.
Το παιδί μου θα έχει υγεία;
Ο οφειλέτης μου θα με εξοφλήσει;
Ο βαρύς χειμώνας θα περάσει;
Να παντρευτώ τη Φαινομένη;
Μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. οι άνθρωποι περίμεναν από το Θεό τους να τους ελευθερώσει από τις αγωνίες τους. Εκείνη την εποχή όμως γίνεται μια σημαντική στροφή κι η θρησκευτική Δωδώνη γίνεται και πολιτική. Η ελληνική φυλή των Μολοσσών κι ο Βασιλιάς της, Πύρρος, εξάδελφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μετατρέπει τη Δωδώνη και σε πολιτικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Με Βουλευτήριο, όπου ψηφίζονταν νόμοι, με Πρυτανείο, όπου οι άρχοντες κυβερνούσαν, και με το περίφημο Θέατρο, όπου ανέπτυξαν τον πολιτισμό τους!
Να γιατί διάλεξα για θέμα τα επόμενα 70 χρόνια. Όχι γιατί το χωριό μου είχε μαντείο, αλλά γιατί είχε και Βουλευτήριο, όπου με ευθύνη όριζαν τη ζωή τους.
Έτσι και σήμερα, εδώ, σ’ αυτό το σπουδαίο και καταξιωμένο ευρωπαϊκό Βουλευτήριο, μπορώ επιτέλους να προβλέψω πως ναι, και τα επόμενα 70 χρόνια το κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι θα είναι γερό, γιατί όπως κάναμε μέχρι τώρα, έτσι και πάλι θα χειρισθούμε τη μεγαλύτερη και έσχατη πρόκληση της εποχής μας: τη συμφιλίωση με το περιβάλλον με ευθύνη και ηγεσία. Με το Συμβούλιο της Ευρώπης στην πρωτοπορία της προστασίας του περιβάλλοντος που αποδεικνύεται πως είναι το υπ’ αριθμόν ένα ανθρώπινο δικαίωμα της εποχής μας.»