***
Οι επιλογές του Λευτέρη Κηπόπουλου
Μια λέξη, ένα χάδι, μια ματιά…
Βασιλική Αποστολοπούλου
Μια λέξη Που διέσχισε σα βέλος Την πυκνή σιωπή
Και βρήκε ξένοιαστο στόχο Την ψυχή σου
Μια λέξη Που δεν ειπώθηκε ποτέ
Η απουσία της Αιωρείται στο κενό Κι έμεινε μονάχα η θλίψη
Ένα χάδι Που πρόσμενε το χέρι σου
Εκεί δα ακουμπισμένο Αλλά στο στέρησαν Κι έμεινε η χούφτα ορφανή
Ένα χάδι Που τα δάχτυλα λαχταρούσαν
Να αποθέσουν δειλά Και δεν τόλμησαν Μη σπάσουν την εύθραυστη κλωστή
Μια ματιά Που δεν περίμενες ποτέ Κι ωστόσο Ακούμπησε πάνω σου
Κι άφησε σημάδι οδυνηρό
Μια ματιά Που άδικα αναζητούσες Να σε γλυκάνει
Σου την αρνήθηκαν Κι έμεινε η πίκρα στα χείλη
Κι εσύ αναρωτιέσαι Τι έφταιξε αλήθεια
Πού πήγαν όλα Τ’ αγαπημένα Λέξη, χάδι, ματιά
Κι εσύ ψάχνεις βάλσαμο Να μαλακώσει τον πόνο
Απ’ τη λέξη την άσκεφτη Το χάδι το χαμένο
Την άκαιρη ματιά
Μίλτος Σαχτούρης
Να κριθεί κάθε άνοιξη από τη χαρά της...
από το χώμα το κάθε λουλούδι ...
Από το χάδι του το κάθε χέρι...
απ’ το ανατρίχιασμά του το κάθε φιλί...
Το Χάδι, Μια λογοτεχνική περιπλάνηση από την Σοφία Παπαδοπούλου
Το χάδι είναι από τις πιο απλές κινήσεις, και όμως περιέχει μέσα του ένα βάθος συγκίνησης, δύναμης και αλήθειας που ξεπερνά συχνά τις λέξεις. Είναι ένα σημείο επαφής ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά και ανάμεσα στο σώμα και την ψυχή, στο φανερό και το άφατο. Στη λογοτεχνία, στην ποίηση, στη φιλοσοφία, το χάδι δεν είναι απλώς μια φυσική κίνηση – είναι φορέας συναισθήματος, σύμβολο τρυφερότητας, εκδήλωση αγάπης, μέσο επικοινωνίας χωρίς λόγια.
Ο άνθρωπος γεννιέται με ανάγκη για χάδι – όχι μόνο για την επαφή του δέρματος, αλλά και για την αίσθηση ασφάλειας που αυτό προσφέρει. Το χάδι είναι η πρώτη γλώσσα που μαθαίνουμε, πριν καν μιλήσουμε: η παλάμη της μητέρας, το άγγιγμα του πατέρα, το ζεστό τύλιγμα της αγκαλιάς. Είναι, σύμφωνα με τους ψυχολόγους, βασικό στοιχείο ανάπτυξης της συναισθηματικής νοημοσύνης και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τον κόσμο.
Στην ποίηση, το χάδι αποκτά πολλαπλές μορφές – δεν περιορίζεται στο φυσικό άγγιγμα. Γίνεται χάδι με λέξεις, χάδι της φύσης, χάδι της μνήμης, χάδι της σιωπής. Πολλές φορές, είναι το χάδι που δεν έγινε, που δεν δόθηκε, που δεν έφτασε στον προορισμό του – και τότε γίνεται ποίηση.
Ο Γιάννης Ρίτσος, με τη βαθιά του τρυφερότητα και την υπαρξιακή του ματιά, γράφει:
«Το χάδι αυτό που δεν ακούμπησε το σώμα,
μα ακούμπησε την ψυχή.»
Το χάδι, εδώ, δεν χρειάζεται σωματική επαφή. Είναι ενέργεια, συναίσθημα, μνήμη. Είναι το άγγιγμα που διαπερνά το φράγμα της σάρκας και αγγίζει βαθύτερα, το εσωτερικό, το άυλο. Είναι η δυναμική της συναισθηματικής εγγύτητας χωρίς την ανάγκη της φυσικής παρουσίας.
Ο Οδυσσέας Ελύτης, στο Μονόγραμμα, τολμά να ντύσει την αγάπη με απαλότητα και τρυφερότητα που μόνο ένα χάδι μπορεί να κουβαλήσει:
«Σε περιβόλι από χάδια σε πήρα και σε κρατούσα...»
Το χάδι γίνεται τοπίο, χώρος, συνθήκη ύπαρξης. Δεν είναι μόνο μια κίνηση, αλλά ένας ολόκληρος κόσμος προστασίας και αγάπης, στον οποίο ο ποιητής αγκαλιάζει το αγαπημένο του πρόσωπο.
Η Κική Δημουλά, με τη χαρακτηριστική της μελαγχολία και την οξεία παρατήρηση του ανείπωτου, εστιάζει στο χάδι που δεν έγινε, στην απουσία του:
«Απ’ όλα πιο πολύ πονάει
αυτό που δεν έγινε ποτέ – το άγγιγμα.»
Εδώ, το χαμένο χάδι αποκτά βαρύτητα μεγαλύτερη κι από μια πληγή. Δεν είναι απλώς έλλειψη επαφής, είναι έλλειψη ζωής, μια στιγμή που δεν συνέβη, και γι’ αυτό μετατρέπεται σε αιώνιο απωθημένο.
Στον Μικρό Πρίγκιπα του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, δεν γίνεται ρητή αναφορά στο χάδι, όμως το σύνολο του έργου διατρέχεται από αυτό το ήσυχο, σιωπηλό χάδι της αγάπης. Όταν η αλεπού λέει:
«Τα πιο σημαντικά πράγματα δεν τα βλέπει το μάτι... τα νιώθει η καρδιά.»
αναγνωρίζουμε τη σχέση που χτίζεται με φροντίδα, υπομονή, με απαλές κινήσεις. Η διαδικασία «εξημέρωσης» είναι ένα συναισθηματικό χάδι – κάθε μέρα, λίγο-λίγο, μέχρι να νιώσει ο ένας τον άλλον.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη – Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης:
«Ένα χάδι λύνει κόμπους που δεν λύνουν χιλιάδες λέξεις.
Δεν έχει ανάγκη να εξηγηθεί ή να εξηγήσει. Δεν προσπαθεί να πείσει. Είναι εκεί.
Παρών. Ήρεμο. Σιωπηλό. Ζεστό.
Μια παλάμη που ακουμπάει απαλά – κι εκεί, χωρίς λόγια, σου λέει: ‘Σ’ ακούω. Σε καταλαβαίνω. Είμαι εδώ.’
Κι εκεί που υπήρχε ταραχή, βουίζει μια σιγή.
Εκεί που έκαιγε ο πόνος, έρχεται ένα αεράκι.
Το χάδι είναι το πιο τίμιο πράγμα που μπορούμε να δώσουμε όταν δεν ξέρουμε τι να πούμε.»
Και αλλού, στη λογοτεχνία, το χάδι εμφανίζεται με μορφές φυσικών στοιχείων: «το χάδι του ήλιου», «το χάδι του ανέμου», «το χάδι της σιγής». Η φύση, μέσα από την ήπια κίνηση του φωτός ή του αέρα, παίρνει τη θέση της αγκαλιάς, της παρηγοριάς. Το χάδι, έτσι, δεν είναι μόνο ανθρώπινο. Είναι πλανητικό, ποιητικό, οικουμενικό.
Ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη – ΧΑΔΙ:
Το χάδι. Μόνο αυτό.
Όχι η σφοδρότητα. Ούτε το πάθος.
Όχι το φιλί. Ούτε η πείνα.
Το χάδι. Μόνο αυτό.
Που σταματάει τον χρόνο,
που ησυχάζει την ψυχή,
που κάνει το κορμί να θυμάται
πριν καν το αγγίξεις.
Το χάδι, που δόθηκε χωρίς να ζητηθεί,
που ήρθε σαν ανάσα,
που έφυγε σαν ευχή.
Και τελικά, τι είναι το χάδι;
Είναι ένα ποίημα χωρίς λέξεις.
Μια πράξη που εμπεριέχει όσα δεν μπορούμε να πούμε.
Ένα άγγιγμα που επισφραγίζει την παρουσία μας στην καρδιά του άλλου.
Είναι η μνήμη που επιστρέφει, το παρόν που παρηγορεί, το μέλλον που ελπίζει.
Σε έναν κόσμο που συχνά βιάζεται, που λείπει η επαφή, η τρυφερότητα και η αληθινή σύνδεση, το χάδι – είτε φυσικό είτε μεταφορικό – είναι μια επανάσταση ευγένειας. Είναι μια υπενθύμιση πως είμαστε ακόμη άνθρωποι, που αισθανόμαστε, νοιαζόμαστε, αγκαλιάζουμε.
ΤΟ ΧΑΔΙ στην λογοτεχνία, από τον ΣΤΑΜΑΤΗ ΠΑΓΑΝΟΠΟΥΛΟ
Στη λογοτεχνία, το χάδι αποκτά μια συμβολική διάσταση, που ξεπερνά την απλή σωματική επαφή: εκφράζει τρυφερότητα, στοργή, αγάπη, αλλά και απώλεια, ανάγκη, πληγή ή ελπίδα. Τόσο στην ελληνική όσο και στη ξένη λογοτεχνία, συναντάμε πλήθος περιπτώσεων όπου το χάδι γίνεται σύμβολο ψυχικού δεσίματος και ανθρώπινης επικοινωνία καί σημαντικός φορέας τρυφερότητας, είτε μέσα από μητρικά, φιλικά ή ερωτικά συμφραζόμενα. Αποτυπώνει την ανάγκη για στοργή, τη δύναμη της ανθρώπινης επαφής και την παρηγορητική της λειτουργία, ενώ συχνά γίνεται σημείο αναφοράς για την απώλεια ή τη στέρησή της, υπογραμμίζοντας τη συναισθηματική της αξία.
Παρακάτω επέλεξα καί παραθέτω μερικά αποσπάσματα από την ελληνική και ξένη λογοτεχνία .
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ "ΤΟ ΧΑΔΙ" (ΕΚΔ.ΑΓΡΑ,2013)
Το Χάδι, αποτελείται από δώδεκα διηγήματα, σπαράγματα ζωής της δεκαετούς παραμονής του ήρωά του σε κάποιο ορφανοτροφείο, στα βόρεια προάστια της Αττικής.Αν και το χάδι είναι στην πραγματικότητα προϋπόθεση ζωής, στο βιβλίο αναφέρεται ως ανάμνηση και λειτουργεί ως ειρωνεία. Η διαμόρφωση του ψυχισμού του ήρωά του, καθορίζεται από το άγγιγμα που του λείπει, από το άγγιγμα που γνωρίζει μόνο με τη μορφή βίας, από το χάδι που ως ανθρώπινη ύπαρξη διακαώς επιθυμεί.
Ιδού ένα απόσπασμα:
"Θυμήθηκε την τελευταία φορά που ένιωσε τη ζεστασιά της στο σώμα του. Ήταν έξι χρονών και βρίσκονταν σε μια συγγενική επίσκεψη. Τον είχε όρθιο στην αγκαλιά της, ανάμεσα στα πόδια της, με την πλάτη γυρισμένη, και του δάγκωσε χαδιάρικα το αυτί. Ένιωσε την υγρασία των χειλιών της να τον πλημμυρίζει. Χρόνια κρατούσε ζωντανή τη μνήμη από το υγρό χάδι της."
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ "Η ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ ΚΑΙ Ο ΛΥΚΟΣ"(ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ ,1997)
Από αυτό το πρωτότυπο, τρομαχτικό, γοητευτικό,ολοκληρωμένο.καί αινιγματικό βιβλίο των εφιαλτικών καταστάσεων που ανακατεύουν όνειρο καί πραγματικότητα διάλεξα μιά φράση :
«Όταν ήμουν μικρή, θυμάμαι το χάδι της μητέρας μου. Ήταν το μόνο πράγμα που με έκανε να πιστεύω πως όλα θα πάνε καλά.»
ΤΑΚΗΣ ΓΕΡΑΡΔΗΣ (Η ΚΟΥΡΕΛΟΥ ,2021 – Διήγημα «Το χάδι»)
Ένα τρυφερό και νοσταλγικό στιγμιότυπο από μακρόχρονη σχέση, που ξυπνά παλιές αναμνήσεις και θέματα τρυφερότητας.
Είμαστε ζευγάρι κοντά μισόν αιώνα. Από παιδιά μαζί, μέχρι τώρα που γεράσαμε. Με τις ερωτικές γλύκες και τα σορόπια μας, με τις ανασφάλειες και τους καυγάδες μας, με τις ψιλοστραβές, αλλά και με το χιούμορ μας, αντέχουμε μέσα στο χρόνο. Τώρα πια δεν υπάρχει έρωτας μεταξύ μας, όμως αγαπιόμαστε.
Εδώ και αρκετό καιρό η Πηνελόπη κάνει πολύ κακό ύπνο. Χειμώνα – καλοκαίρι αποκοιμιέται με το κομπιουτεράκι της τηλεόρασης στον καναπέ. Μόνο τις πρωινές ώρες έρχεται και χουχουλιάζει για λίγο κοντά μου. Στην αρχή είχα ξενιστεί. Το κρεβάτι έδειχνε πελώριο. Μου έλειπε η μυρουδιά κι η ζεστασιά της. Με τον καιρό συνήθισα να απλώνομαι όπου και όποτε θέλω. Κι όταν, κατά τις πέντε και μισή, έρχεται δίπλα μου, μια δυσφορία ξεχύνεται στο ξύπνιο και κοιμισμένο μου Είναι.
Σήμερα δεν ξέρω τι έπαθε, αλλά την ένιωσα νωρίτερα στο κρεβάτι. Στριφογύρισα ενοχλημένος μερικές φορές, χαλάρωσα και προσαρμόστηκα. Αργότερα ένιωσα το χέρι της ψηλά πάνω από το γόνατο να με χαϊδεύει. Μου άρεσε και αναρρίγησα. Δεν καταλάβαινα αν το χάδι της ήταν χάδι στοργής ή χάδι ερωτικό, ο νους μου εκεί πήγε, μια ελαφριά φούντωση με τύλιξε, μνήμες από τα παλιά ζωντάνεψαν, βρέθηκα κυριολεκτικά ανάμεσα σε όνειρο και εγρήγορση. Στις έξι, μακάριος και χορτασμένος ύπνο, την άφησα να κοιμάται και σηκώθηκα. Έφτιαξα τον καφέ μου, άναψα τσιγάρο και άνοιξα τον υπολογιστή να διαβάσω καμιά είδηση μέχρι να ολοκληρωθεί ο πρωινός κύκλος της αφόδευσης.
Στις εφτά συναντηθήκαμε στην κουζίνα. Εγώ παρέτασσα στο τραπέζι επιμελώς τα τέσσερα χάπια που, μετά το έμφραγμα του Μαΐου, πρέπει να παίρνω για να ξεκινά η μέρα μου, αυτή έψηνε τον καφέ της. Στα χέρια μου κρατούσα ένα κοφτερό μαχαίρι για να τεμαχίσω ένα χάπι που πρέπει να παίρνω από μισό πρωί και βράδυ.
«Καλημέρα».
«Καλημέρα».
«Χτες ήρθες νωρίς στο κρεβάτι».
«Ναι. Μου έλειψε η άπλα του».
«Και κάποια στιγμή με χάιδευες».
«Θα σε μπέρδεψα με κανέναν άλλον στον ύπνο μου».
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΙΖΥΗΝΟΣ -Στο «Το αμάρτημα της μητρός μου»το χάδι συμβολίζει την στοργή της μητέρας, που προσπαθεί να παρηγορήσει το παιδί της παρά την εσωτερική της ενοχή.
«Και ενώ έκλαιον, εκείνη ήλθε πλησίον μου και με εχάιδεψε εις το μέτωπον, όπως άλλοτε…»
Ο ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ ,στο διάσημο βιβλίο του «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα» τονίζει τη σημασία του πρώτου τρυφερού αγγίγματος ως θεμελιώδης εμπειρία στοργής και ανθρωπιάς.
«Το χάδι της δασκάλας του, του 'μεινε στο πρόσωπο σαν σημάδι φωτεινό. Ήταν το πρώτο του χάδι…»
Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ στο « Μονόγραμμα» περιγράφει το χάδι ως σύμβολο ερωτικής ένωσης και φωτεινής παρουσίας.
«Μονάχα εκείνα τ’ αγγίγματα, μονάχα εκείνα τα χάδια, που έκαναν το σώμα σου να λάμπει σαν φλόγα…»
Ο ΑΝΤΟΥΑΝ ΝΤΕ ΣΑΙΝΤ ΕΞΥΠΕΡΥ ,στον «Μικρό Πρίγκιπα» περιγράφει το χάδι ως σύμβολο του αόρατου, πνευματικού δεσίματος. Το χάδι παίρνει ποιητικό και υπαρξιακό βάθος.
«Τα μάτια σου πρέπει να τα κρατάς ανοιχτά. Το σημαντικό δεν το βλέπεις με τα μάτια. Το χάδι του ανέμου, το νιώθεις με την καρδιά.»
Ο ΜΑΡΣΕΛ ΠΡΟΥΣΤ στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» περιγράφει το χάδι ως παιδική ανάγκη ασφάλειας και συναισθηματικής σταθερότητας.
«Η μητέρα μου μου χάριζε κάθε βράδυ το φιλί και το χάδι της. Ήταν η μόνη ασφάλεια απέναντι στον τρόμο της νύχτας.»
Η ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ στο βιβλίο της «Μέχρι το φάρο» διαπιστώνει ότι το χάδι είναι έκφραση βαθιάς αγάπης, ακόμα και όταν είναι πρακτικά ανεπαρκές
«Το άγγιγμά του ήταν ένα αδέξιο χάδι, μα για εκείνην ήταν σαν να την είχε αγκαλιάσει ο κόσμος όλος.»
Η ΤΟΝΥ ΜΟΡΙΣΟΝ στην "Αγαπημένη" (Beloved) το χάδι παίρνει μορφή λύτρωσης και ενοχής. Η πρωταγωνίστρια, μια πρώην σκλάβα, παλεύει με το τραύμα και την ανάγκη για στοργή.
«Η αγάπη είναι ήπια. Το χάδι είναι δύναμη. Και η δύναμη είναι επικίνδυνη όταν δεν έχει όρια.»
Ο ΝΤΟΣΤΟΓΕΦΣΚΙ στον «Ηλίθιο», αναφέρεται στη δύναμη της τρυφερότητας, του αγγίγματος, ως αντίδοτο στη μοναξιά και την απόγνωση:
«Η τρυφερότητα είναι η μεγαλύτερη δύναμη του ανθρώπου.»
ΤΟ ΧΑΔΙ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ -
Επέλεξα τέσσερις ερευνητές για να προσεγγίσω το θέμα :
Τζον Μπόουλμπυ, Έρικ Μπερν , Kλωντ Στάινερ καί τη Βασιλική Παππά.
Η σύγχρονη ψυχολογία αναγνωρίζει το χάδι ως βασική ανάγκη του ανθρώπου. Το χάδι δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ψυχική τροφή. Η έλλειψή του μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική απομόνωση, ενώ η παρουσία του ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη.
Ο Τζον Μπόουλμπυ, Βρετανός ψυχίατρος, ψυχολόγος και ψυχαναλυτής, o οποίος θεωρείται θεμελιωτής της θεωρίας του δεσμού, υποστήριξε ότι η ψυχική υγεία ενός ατόμου σε όλη τη διάρκεια της ζωής του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον δεσμό που έχει αναπτύξει, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Η θεωρία του δεσμού, ή αλλιώς προσκόλλησης, περιγράφει τη βαθιά συναισθηματική σύνδεση ανάμεσα στο βρέφος και τον κύριο φροντιστή του, η οποία έχει εξελικτικές ρίζες και επηρεάζει την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης, την ευκαμψία και την ικανότητα αντιμετώπισης του άγχους.
Ο Μπόουλμπυ, επηρεασμένος από την ηθολογική προσέγγιση, θεωρούσε τον δεσμό προσκόλλησης μια γενετικά καθορισμένη λειτουργία που προστατεύει το παιδί. Μελετώντας παιδιά σε νοσοκομεία και ορφανοτροφεία, παρατήρησε τις αρνητικές συνέπειες του αποχωρισμού και της έλλειψης φροντίδας και έτσι ανέπτυξε τη θεωρία του δεσμού. Η θεωρία του τονίζει τη σημασία της σχέσης με τη μητέρα ή τον κύριο φροντιστή για την συναισθηματική ασφάλεια και την ανάπτυξη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.
Η θεωρία του Bowlby έχει βαθιές ρίζες στην ψυχανάλυση και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά θεωρητικά επιτεύγματα μετά τον Φρόιντ. Η μελέτη του επικεντρώθηκε στην επίδραση του αποχωρισμού των παιδιών από τους γονείς τους και στην ανάπτυξη του συναισθηματικού δεσμού, τονίζοντας ότι ο τύπος της προσκόλλησης που αναπτύσσεται στα πρώτα στάδια της ζωής επηρεάζει καθοριστικά την ανάπτυξη του ατόμου.
Τις απόψεις του Μπόουλμπι είχε ασπασθεί καί ο γνωστός Ελληνας ψυχίατρος Ματθαίος Γιωσαφάτ.
Ο Έρικ Μπερν (αγγλικά: Eric Berne, 10 Μαΐου 1910 - 15 Ιουλίου 1970) ήταν Καναδός ψυχίατρος που στα μέσα του 20ού αιώνα δημιούργησε τη θεωρία της συνδιαλεκτικής ανάλυσης (Transactional Analysis ,από τη λέξη συνδιαλλαγή ) ως τρόπο εξήγησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.Η θεωρία του βασίστηκε στις ιδέες του Φρόυντ αλλά ήταν σαφώς διαφορετική. Οι φροϋδικοί ψυχοθεραπευτές επικεντρώθηκαν στη θεραπεία συν-ομιλίας ως τρόπο να αποκτήσουν γνώση της προσωπικότητας του ασθενούς τους. Ο Μπερν πίστευε ότι η διαγνωστική διορατικότητα θα μπορούσε να αναπτυχθεί καλύτερα με την ανάλυση των κοινωνικών συνδιαλλαγών /επαφών/σχέσεων των ασθενών. Ο Μπερν ήταν από τους πρώτους ψυχιάτρους που εφάρμοσαν τη θεωρία παιγνίων στο πεδίο της ψυχιατρικής, μαζί με τον φημισμένο Αμερικανό ψυχίατρο ψυχαναλυτή Τόμας Σας(1920-2012) ,ο οποίος είναι γνωστός γιά τις έντονα επικριτικές απόψεις του ενάντια στις πρακτικές και τις θεωρητικές κατασκευές της ακαδημαϊκής-θεσμικής ψυχιατρικής, την οποία δεν δίσταζε να αποκαλεί συχνά "ψευδοεπιστήμη".Τις ιδέες του αυτές τις ανέπτυξε σε μια σειρά άρθρων και βιβλίων, μεταξύ των οποίων και τα φημισμένα και ιδιαίτερα δημοφιλή στην εποχή τους "Ο μύθος της ψυχικής αρρώστιας" (1961) και "Η βιομηχανία της τρέλας" (Εκδοτικη Θεσ/κης ,2006).
Σύμφωνα με τον Eric Berne, το χάδι είναι "μονάδα αναγνώρισης" που προκαλέι διέγερση σε ένα άτομο". Ως εκ τούτου, από τη συνδιαλεκτική σκοπιά, η ιδέα είναι διαφορετική από εκείνη όπου το χάδι γενικά νοείται ως «μαλακά και ήπια σωματική επαφή που γίνεται με την ολίσθηση το χέρι ή τα δάχτυλά σας στο σώμα κάποιου».
Κατά την συνδιαλεκτική ανάλυση, η χαλάρωση δεν αναφέρεται μόνο στη σωματική διέγερση, καθώς περιλαμβάνει και ψυχολογική και κοινωνική διέγερση (αναγνώριση).
Ο καθένας χρειάζεται σωματική και ψυχολογική διέγερση για να έχει μια πλήρη ζωή και το χάδι είναι μια θεμελιώδης μονάδα κοινωνικής αναγνώρισης. Τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά τα χάδια παρέχουν πολλά οφέλη από την παιδική ηλικία, και καθώς μεγαλώνουμε η κοινωνική αναγνώριση γίνεται ένα ουσιώδες στοιχείο για την ψυχολογική ευεξία.
Στη θεωρία της συνδιαλεκτικής ς ανάλυσης εκτίθενται δύο τύποι χαδιών. σύμφωνα με την αίσθηση που προσκαλούν : τα θετικά και τα αρνητικά. Τα θετικά χάδια προκαλούν ευχάριστη αίσθήση και συναισθήματα ,ενώ τα αρνητικά, αντίθετο.
Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα παραδείγματα αυτών των τύπων εγκεφαλικών επεισοδίων:
Θετικό χάδι :
Η σύγχρονη ψυχολογία αναγνωρίζει το χάδι ως βασική ανάγκη του ανθρώπου. Το χάδι δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ψυχική τροφή. Η έλλειψή του μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική απομόνωση, ενώ η παρουσία του ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη.
Ο Τζον Μπόουλμπυ, Βρετανός ψυχίατρος, ψυχολόγος και ψυχαναλυτής, o οποίος θεωρείται θεμελιωτής της θεωρίας του δεσμού, υποστήριξε ότι η ψυχική υγεία ενός ατόμου σε όλη τη διάρκεια της ζωής του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον δεσμό που έχει αναπτύξει, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Η θεωρία του δεσμού, ή αλλιώς προσκόλλησης, περιγράφει τη βαθιά συναισθηματική σύνδεση ανάμεσα στο βρέφος και τον κύριο φροντιστή του, η οποία έχει εξελικτικές ρίζες και επηρεάζει την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης, την ευκαμψία και την ικανότητα αντιμετώπισης του άγχους.
Ο Μπόουλμπυ, επηρεασμένος από την ηθολογική προσέγγιση, θεωρούσε τον δεσμό προσκόλλησης μια γενετικά καθορισμένη λειτουργία που προστατεύει το παιδί. Μελετώντας παιδιά σε νοσοκομεία και ορφανοτροφεία, παρατήρησε τις αρνητικές συνέπειες του αποχωρισμού και της έλλειψης φροντίδας και έτσι ανέπτυξε τη θεωρία του δεσμού. Η θεωρία του τονίζει τη σημασία της σχέσης με τη μητέρα ή τον κύριο φροντιστή για την συναισθηματική ασφάλεια και την ανάπτυξη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.
Η θεωρία του Bowlby έχει βαθιές ρίζες στην ψυχανάλυση και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά θεωρητικά επιτεύγματα μετά τον Φρόιντ. Η μελέτη του επικεντρώθηκε στην επίδραση του αποχωρισμού των παιδιών από τους γονείς τους και στην ανάπτυξη του συναισθηματικού δεσμού, τονίζοντας ότι ο τύπος της προσκόλλησης που αναπτύσσεται στα πρώτα στάδια της ζωής επηρεάζει καθοριστικά την ανάπτυξη του ατόμου.
Τις απόψεις του Μπόουλμπι είχε ασπασθεί καί ο γνωστός Ελληνας ψυχίατρος Ματθαίος Γιωσαφάτ.
Ο Έρικ Μπερν (αγγλικά: Eric Berne, 10 Μαΐου 1910 - 15 Ιουλίου 1970) ήταν Καναδός ψυχίατρος που στα μέσα του 20ού αιώνα δημιούργησε τη θεωρία της συνδιαλεκτικής ανάλυσης (Transactional Analysis ,από τη λέξη συνδιαλλαγή ) ως τρόπο εξήγησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.Η θεωρία του βασίστηκε στις ιδέες του Φρόυντ αλλά ήταν σαφώς διαφορετική. Οι φροϋδικοί ψυχοθεραπευτές επικεντρώθηκαν στη θεραπεία συν-ομιλίας ως τρόπο να αποκτήσουν γνώση της προσωπικότητας του ασθενούς τους. Ο Μπερν πίστευε ότι η διαγνωστική διορατικότητα θα μπορούσε να αναπτυχθεί καλύτερα με την ανάλυση των κοινωνικών συνδιαλλαγών /επαφών/σχέσεων των ασθενών. Ο Μπερν ήταν από τους πρώτους ψυχιάτρους που εφάρμοσαν τη θεωρία παιγνίων στο πεδίο της ψυχιατρικής, μαζί με τον φημισμένο Αμερικανό ψυχίατρο ψυχαναλυτή Τόμας Σας(1920-2012) ,ο οποίος είναι γνωστός γιά τις έντονα επικριτικές απόψεις του ενάντια στις πρακτικές και τις θεωρητικές κατασκευές της ακαδημαϊκής-θεσμικής ψυχιατρικής, την οποία δεν δίσταζε να αποκαλεί συχνά "ψευδοεπιστήμη".Τις ιδέες του αυτές τις ανέπτυξε σε μια σειρά άρθρων και βιβλίων, μεταξύ των οποίων και τα φημισμένα και ιδιαίτερα δημοφιλή στην εποχή τους "Ο μύθος της ψυχικής αρρώστιας" (1961) και "Η βιομηχανία της τρέλας" (Εκδοτικη Θεσ/κης ,2006).
Σύμφωνα με τον Eric Berne, το χάδι είναι "μονάδα αναγνώρισης" που προκαλέι διέγερση σε ένα άτομο". Ως εκ τούτου, από τη συνδιαλεκτική σκοπιά, η ιδέα είναι διαφορετική από εκείνη όπου το χάδι γενικά νοείται ως «μαλακά και ήπια σωματική επαφή που γίνεται με την ολίσθηση το χέρι ή τα δάχτυλά σας στο σώμα κάποιου».
Κατά την συνδιαλεκτική ανάλυση, η χαλάρωση δεν αναφέρεται μόνο στη σωματική διέγερση, καθώς περιλαμβάνει και ψυχολογική και κοινωνική διέγερση (αναγνώριση).
Ο καθένας χρειάζεται σωματική και ψυχολογική διέγερση για να έχει μια πλήρη ζωή και το χάδι είναι μια θεμελιώδης μονάδα κοινωνικής αναγνώρισης. Τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά τα χάδια παρέχουν πολλά οφέλη από την παιδική ηλικία, και καθώς μεγαλώνουμε η κοινωνική αναγνώριση γίνεται ένα ουσιώδες στοιχείο για την ψυχολογική ευεξία.
Στη θεωρία της συνδιαλεκτικής ς ανάλυσης εκτίθενται δύο τύποι χαδιών. σύμφωνα με την αίσθηση που προσκαλούν : τα θετικά και τα αρνητικά. Τα θετικά χάδια προκαλούν ευχάριστη αίσθήση και συναισθήματα ,ενώ τα αρνητικά, αντίθετο.
Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα παραδείγματα αυτών των τύπων εγκεφαλικών επεισοδίων:
Θετικό χάδι :
"Σ'αγαπώ", "είσαι καταπληκτική", "σε θέλω ".
Αρνητικό χάδι ι:
Αρνητικό χάδι ι:
"Σε μισώ", είσαι ηλίθιος "," φαίνεσαι πολύ κακός με αυτά τα ρούχα ".
Τα Αρνητική χάδια μπορούν να είναι:
Τα Αρνητική χάδια μπορούν να είναι:
Σαρκαστικά σχόλια,αδιαφορία για τις ενέργειες του άλλου, Χαμήλωμα και ταπείνωση, περιφρόνηση, απέχθεια του άλλου,
O Kλωντ Στάινερ (1935-) κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής, το 1957 γνώρισε τον Eric Berne, μια γνωριμία που σηματοδότησε τη μετέπειτα εξέλιξη και πορεία του καί μετά το θάνατο του Berne το 1971, συνέχισε να αναπτύσσει τη θεωρία και την πρακτική της Pιζοσπαστικής Ψυχιατρικής .
Tο 1975 άρχισε να αναπτύσσει και να διδάσκει τις ιδέες του για τη συναισθηματική νοημοσύνη, οι οποίες αποτέλεσαν τη βάση για το πρόγραμμα εκπαίδευσης στη συναισθηματική νοημοσύνη που ανέπτυξε. Tο έντονο ενδιαφέρον του για τα παιχνίδια εξουσίας και ιδιαίτερα για το πιο ανεπαίσθητο ψυχολογικό παιχνίδι εξουσίας -την προπαγάνδα- τον ώθησε να αφήσει την κλινική του πρακτική και να ταξιδέψει ως δημοσιογράφος στο Mεξικό και στην Kεντρική Aμερική για να μελετήσει τις επιδράσεις της προπαγάνδας των HΠA σε εκείνη την περιοχή. Aργότερα επέστρεψε στο κλινικό του έργο και έγινε ιδρυτικό μέλος του περιοδικού Propaganda Review. H θεωρία του για τη συναισθηματική νοημοσύνη είναι αυτή που τον έκανε περισσότερο γνωστό στο ευρύτερο κοινό.
Η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να οριστεί ως η ικανότητα να χαρακτηρίσει κάποιος τα δικά του συναισθήματα καθώς και των άλλων ατόμων , να κάνει διάκριση μεταξύ διαφορετικών συναισθημάτων, να τα ονομάσει κατάλληλα και χρησιμοποιήσει τη συναισθηματική πληροφορία ως οδηγό σκέψης και συμπεριφοράς.
Η Βασιλική Παππά, Σύμβουλος ψυχικής υγείας,Ψυχολόγος καί Ψυχοθεραπεύτρια στο έργο της "Η Λογική των Συναισθημάτων. Εκδ. Οκτώ, 2013 "για τη συναισθηματική νοημοσύνη, μιλά για την Οικονομία των Χαδιών, ένα σύστημα απαγορεύσεων που μας εμποδίζει να δίνουμε και να δεχόμαστε θετικά χάδια, οδηγώντας σε συναισθηματική στέρηση.Καί τούτο γιατί όχι μόνο αυτός που δεν λαμβάνει χάδια υποφέρει, αλλά και εκείνος που δεν τα εκφράζει». Η Παππά έχει επίσης μεταφράσει το βιβλίο του Στάινερ, "Συναισθηματική νοημοσύνη με καρδιά", Εκδ. Καστανιώτης 2006.
O Kλωντ Στάινερ (1935-) κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής, το 1957 γνώρισε τον Eric Berne, μια γνωριμία που σηματοδότησε τη μετέπειτα εξέλιξη και πορεία του καί μετά το θάνατο του Berne το 1971, συνέχισε να αναπτύσσει τη θεωρία και την πρακτική της Pιζοσπαστικής Ψυχιατρικής .
Tο 1975 άρχισε να αναπτύσσει και να διδάσκει τις ιδέες του για τη συναισθηματική νοημοσύνη, οι οποίες αποτέλεσαν τη βάση για το πρόγραμμα εκπαίδευσης στη συναισθηματική νοημοσύνη που ανέπτυξε. Tο έντονο ενδιαφέρον του για τα παιχνίδια εξουσίας και ιδιαίτερα για το πιο ανεπαίσθητο ψυχολογικό παιχνίδι εξουσίας -την προπαγάνδα- τον ώθησε να αφήσει την κλινική του πρακτική και να ταξιδέψει ως δημοσιογράφος στο Mεξικό και στην Kεντρική Aμερική για να μελετήσει τις επιδράσεις της προπαγάνδας των HΠA σε εκείνη την περιοχή. Aργότερα επέστρεψε στο κλινικό του έργο και έγινε ιδρυτικό μέλος του περιοδικού Propaganda Review. H θεωρία του για τη συναισθηματική νοημοσύνη είναι αυτή που τον έκανε περισσότερο γνωστό στο ευρύτερο κοινό.
Η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να οριστεί ως η ικανότητα να χαρακτηρίσει κάποιος τα δικά του συναισθήματα καθώς και των άλλων ατόμων , να κάνει διάκριση μεταξύ διαφορετικών συναισθημάτων, να τα ονομάσει κατάλληλα και χρησιμοποιήσει τη συναισθηματική πληροφορία ως οδηγό σκέψης και συμπεριφοράς.
Η Βασιλική Παππά, Σύμβουλος ψυχικής υγείας,Ψυχολόγος καί Ψυχοθεραπεύτρια στο έργο της "Η Λογική των Συναισθημάτων. Εκδ. Οκτώ, 2013 "για τη συναισθηματική νοημοσύνη, μιλά για την Οικονομία των Χαδιών, ένα σύστημα απαγορεύσεων που μας εμποδίζει να δίνουμε και να δεχόμαστε θετικά χάδια, οδηγώντας σε συναισθηματική στέρηση.Καί τούτο γιατί όχι μόνο αυτός που δεν λαμβάνει χάδια υποφέρει, αλλά και εκείνος που δεν τα εκφράζει». Η Παππά έχει επίσης μεταφράσει το βιβλίο του Στάινερ, "Συναισθηματική νοημοσύνη με καρδιά", Εκδ. Καστανιώτης 2006.
"Οι έρωτες της Ενδορφίνης" εκδόσεις Edizioni Universum, Italia 2014.
ΤΟ ΧΑΔΙ
Η σάρκα μου
αντέχει στα πιο σκληρά
χτυπήματα,
σφαδάζει από τον πόνο.
Αιμορραγεί.
Το άλγος των οιδημάτων αβάσταχτο
αρρωσταίνει η ζωή μου
καρτερικά υπομένει τα μαρτύρια.
Δεν αντέχει όμως στα χάδια.
Λυγίζει...
CAREZZA
La mia carne
resiste ai colpi
piu' duri,
insanguina dal dolore.
Si contorce,
Sanguina.
Il dolore degli edemi insopportabile,
la mia vita sopporta pazientemente i supplizi
Non sopporta pero' le carezze.
Cede...
“Θέλω να ‘ρθεις” -Ελένη Δεληβοριά
Δεν είσαι εδώ.
Υπάρχεις μόνο σαν ομίχλη στο μυαλό μου.
Δεν ξέρω αν είναι αλάτι στην πληγή η σκέψη σου
Ή αυγουστιάτικη βουτιά στη θάλασσα.
Ξέρω μονάχα πως φωνάζει η απουσία σου
Κραυγές που με σπαράζουν.
Διψάει για χάδι αυτή η σάρκα
κι η σκέψη δεν την ξεδιψά.
Θέλω να ‘ρθεις!
Μ’ ακούς;
Θέλω να ‘ρθεις
ΤΟ ΧΑΔΙ
Η σάρκα μου
αντέχει στα πιο σκληρά
χτυπήματα,
σφαδάζει από τον πόνο.
Αιμορραγεί.
Το άλγος των οιδημάτων αβάσταχτο
αρρωσταίνει η ζωή μου
καρτερικά υπομένει τα μαρτύρια.
Δεν αντέχει όμως στα χάδια.
Λυγίζει...
CAREZZA
La mia carne
resiste ai colpi
piu' duri,
insanguina dal dolore.
Si contorce,
Sanguina.
Il dolore degli edemi insopportabile,
la mia vita sopporta pazientemente i supplizi
Non sopporta pero' le carezze.
Cede...
«Οι έρωτες της Ενδορφίνης», Ποιητική ενότητα στην ελληνοιταλική δίγλωσση έκδοση Tra ludiche evoluzioni interior si cerca l’amore /Ανάμεσα σε εσωτερικά παιχνίδια εξέλιξης αναζητάται η αγάπη/Θεοχάρης Μπικηρόπουλοσς, Ornella Cappuccini, Giovanni Campisi. [Μετάφραση στην Ιταλική γλώσσα των ποιημάτων του Θεoχάρη Μπικηρόπουλου: Χαϊδεμενοπούλου Γεωργία. [ΠΟΙΗΣΗ-Δίγλωσση Ιταλοελληνική έκδοση, εκδόσεις Edizioni Universum, Italia 2014.
“Θέλω να ‘ρθεις” -Ελένη Δεληβοριά
Δεν είσαι εδώ.
Υπάρχεις μόνο σαν ομίχλη στο μυαλό μου.
Δεν ξέρω αν είναι αλάτι στην πληγή η σκέψη σου
Ή αυγουστιάτικη βουτιά στη θάλασσα.
Ξέρω μονάχα πως φωνάζει η απουσία σου
Κραυγές που με σπαράζουν.
Διψάει για χάδι αυτή η σάρκα
κι η σκέψη δεν την ξεδιψά.
Θέλω να ‘ρθεις!
Μ’ ακούς;
Θέλω να ‘ρθεις
