Όλα αυτά συμβαίνουν απόψε, με τη δική μας μικρή και ταπεινή, αλλά τόσο μεστή συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Νύχτα Λογοτεχνίας, έναν θεσμό που ξεκίνησε το 2006 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συγγραφέων και φέρνει κοντά κάθε χρόνο, σε πολλά σημεία ανά την Ευρώπη, λογοτέχνες, ποιητές και αναγνωστικό κοινό, σε μια σχέση αλληλεπίδρασης και συν-βίωσης. Γιατί όπως μόλις ανάφερα, τη λογοτεχνία τη ζεις, δεν είναι κάτι για να περνάς απλά την ώρα σου. Η Ευρωπαϊκή Νύχτα Λογοτεχνίας είναι ένας θεσμός που τιμά τη λογοτεχνική δημιουργία και τον ευρωπαϊκό πολιτιστικό διάλογο και ταυτόχρονα προβάλλει τη διαφορετικότητα και τον πλούτο της ευρωπαϊκής λογοτεχνικής παραγωγής.
Από το Παρίσι μέχρι τη Βαρσοβία και από τη Λισαβόνα έως την Αθήνα και φυσικά το Λιτόχωρο, διοργανώνονται αναγνώσεις, συζητήσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις που υπογραμμίζουν τη δύναμη της λέξης να ενώνει λαούς και ιδέες.
Μέσα από αυτήν τη γιορτή η Ευρώπη γιορτάζει τη δημιουργικότητά της, θυμίζοντας ότι η λογοτεχνία παραμένει ζωτική πηγή έμπνευσης και ενότητας.
Στη σημερινή βραδιά θα ακούσουμε κείμενα και ποιήματα του συντοπίτη μας Θεοχάρη Μπικηρόπουλου, ενός ανθρώπου που, όπως ακούσατε και στο βιογραφικό του που μόλις προηγήθηκε, ασχολείται με πολλά. Και αυτό το καταφέρνει ιδιαίτερα αποτελεσματικά, βάζοντας τη δική του ξεχωριστή σφραγίδα, συνεισφέροντας έτσι στα πολιτιστικά και πνευματικά δρώμενα της περιοχής μας αλλά και έξω από αυτήν.
Οι ιδιότητές του πολλές: δημοσιογράφος, αρθρογράφος, εκδότης εφημερίδας, διευθυντής ειδήσεων, υπεύθυνος Τύπου και δημοσίων σχέσεων σε φορείς και γραφεία, υπεύθυνος πολιτικού σχεδιασμού, μέλος πολλών συλλόγων, μέλος της καλλιτεχνικής επιτροπής του Φεστιβάλ Ολύμπου, εκπαιδευτικός αλλά προ πάντων ποιητής και συγγραφέας, ο Θεοχάρης Μπικηρόπουλος αξίζει να αναφερθεί ότι είναι δημότης του δήμου μας καθώς οι γονείς του κατάγονται από τη Νέα Έφεσο ο μεν πατέρας και από τον Άγιο Σπυρίδωνα η μητέρα. Με τη σημερινή μας παρουσία εδώ, την αποψινή βραδιά αναγνωρίζουμε και τιμούμε την προσφορά του στα γράμματα και στην πνευματική ζωή του τόπου μας και διαβάζουμε αποσπάσματα από τα έργα του καθώς και ποιήματά του.
Ο τίτλος της σημερινής μου σύντομης εισήγησης είναι «Ευρωπαϊκή Νύχτα Λογοτεχνίας στον μυθικό Όλυμπο και η λογοτεχνία ως καταφύγιο στη ζωή μας». Είναι σαφής η επίδραση σε αυτόν τον τίτλο των στίχων του Καρυωτάκη:
«Στο σώμα, στην ενθύμηση πονούμε.
Μας διώχνουνε τα πράγματα, κι η ποίησις
είναι το καταφύγιο που φθονούμε».
Γιατί η ποίηση, και εν γένει η λογοτεχνία, είναι καταφύγιο. Σε έναν κόσμο γεμάτο περιττό θόρυβο και αβεβαιότητα, η λογοτεχνία προσφέρει μια γαλήνια προσέγγιση. Μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου, ο αναγνώστης βρίσκει παρηγοριά, διαφυγή και ενίοτε απαντήσεις. Είτε είναι η ποίηση που συνοδεύει και καθοδηγεί τις σκέψεις, είτε τα μυθιστορήματα που μεταφέρουν σε άλλους κόσμους, η λογοτεχνία γίνεται καταφύγιο για τη ψυχή. Σε δύσκολες στιγμές, οι λέξεις μπορούν να είναι φίλος, θεραπευτής και οδηγός, προσφέροντας μια αόρατη αγκαλιά και την ελπίδα ότι δεν είμαστε μόνοι. Γι’ αυτούς τους λόγους η ποίηση, η λογοτεχνία είναι καταφύγιο. Το καταφύγιο που επιδιώκουμε να κατακτήσουμε, να μπούμε μέσα και να ηρεμήσουμε, να βρούμε τον εαυτό μας. Αλλά αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Χρειάζεται υπομονή, χρόνο, προσήλωση. Έννοιες που σπανίζουν στην εποχή μας, δυστυχώς. Γι’ αυτό και η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε. Γιατί δεν είναι εύκολο να το αγγίξουμε. Αλλά αξίζει. Είναι κι αυτή μια Ιθάκη…
Και φυσικά η λογοτεχνία έχει άμεση αλληλεπίδραση με τον πολιτισμό: Η λογοτεχνία και ο πολιτισμός είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, αλληλένδετες και συμπληρωματικές. Η λογοτεχνική παραγωγή εντάσσεται στον πολιτισμό ενός λαού, μιας περιοχής, ενός έθνους. Από την άλλη, ο πολιτισμός, ως το σύνολο των αξιών, των παραδόσεων και των εκφράσεων μιας κοινωνίας, βρίσκει στη λογοτεχνία έναν ισχυρό φορέα διατήρησης και μετάδοσής του. Από τα αρχαία έπη και τους μύθους μέχρι τα σύγχρονα μυθιστορήματα, η λογοτεχνία καταγράφει, αλλά ταυτόχρονα διαμορφώνει την πολιτισμική ταυτότητα των λαών.
Παράλληλα, λειτουργεί και ως καθρέφτης του πολιτισμού: κάθε λογοτεχνικό έργο είναι γραμμένο στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης εποχής και κοινωνίας, αντικατοπτρίζοντας τις πεποιθήσεις, τις συγκρούσεις και τις ελπίδες της. Οι τραγωδίες του Σοφοκλή, για παράδειγμα, δεν είναι απλά θεατρικά έργα, αλλά εκφράζουν την ηθική και τη θρησκευτικότητα της αρχαίας Ελλάδας. Το ίδιο ισχύει και για τα μυθιστορήματα πχ του Ντοστογιέφσκι που αποκαλύπτουν την ψυχή του ρωσικού λαού και τόσων άλλων συγγραφέων.
Συνοψίζοντας, η λογοτεχνία δεν είναι μόνο απόρροια, ένα κομμάτι του πολιτισμού, αλλά και δημιουργός του. Είναι η φωνή που διασώζει την ιστορία, προκαλεί την αλλαγή και ενώνει τους ανθρώπους πέρα από γεωγραφικά και χρονικά όρια.
Και είμαστε περήφανοι ως Έλληνες που καταφέραμε, αν και λίγοι μέσα στην παγκοσμιοποιημένη και χαοτική πραγματικότητα, να διαπρέψουμε, να ξεχωρίσουμε ακόμα και χρησιμοποιώντας μια γλώσσα που δεν μιλιέται από πολλούς στην Ευρώπη και στον κόσμο, μια γλώσσα δύσκολη. Αλλά τόσο πλούσια κι εκφραστική…
Γιατί, για να επιστρέψω στο θέμα της σύντομης εισήγησής μου στη σημερινή βραδιά, κλείνοντας την παρέμβασή μου, η ποίηση, η λογοτεχνία, είναι ένα σταθερό και απάνεμο καταφύγιο στη ζωή μας. Είναι μια φωνή που μας καθοδηγεί να σταθούμε όρθιοι, με αξιοπρέπεια και ήθος, έτσι ώστε να αρθούμε πάνω από τη ζοφερή καθημερινότητα και να πάρουμε πολύτιμα μαθήματα, σύμφωνα με τον μεγάλο μας αλεξανδρινό ποιητή, τον Καβάφη:
Όσο μπορείς (1913)
Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.
Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ' εκθέτοντάς την,
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ως που να γίνει σα μιά ξένη φορτική.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
* Ομιλία της κ. Ουρανίας Κατσαμάκα, φιλολόγου, ειδικής συμβούλου Πολιτισμού στον δήμο Δίου-Ολύμπου, στην εκδήλωση «Ευρωπαϊκής Νύχτας Λογοτεχνίας»(European LiteratureNight), στον κήπο της Παναγιάς του Ολύμπου στο Λιτόχωρο, 1-6-2025, τιμώντας την «Ευρωπαϊκή Νύχτα Λογοτεχνίας» που γιορτάζεται την 1η Ιουνίου σε χώρες της Ευρώπης.
Στην εκδήλωση [ δείτε εδώ: https://olymposvoice.blogspot.com/2025/06/120-1.html ] παρουσιάστηκαν ποιήματα και αποσπάσματα με αναφορές στην Πιερία, τον Όλυμπο, την ιστορία και τους μύθους, από το λογοτεχνικό έργο του Θεοχάρη Μπικηρόπουλου.
